Salt’ın Beyoğlu ve Galata yapılarında ziyarete açılan Sahnede 90’lar sergisi paralelinde hazırlanan ve uzun soluklu bir araştırma sürecinin ilk adımı olan web projesi, 1984’ten 1999’a dek Türkiye’de gerçekleştirilmiş performanslara odaklanıyor. Performans temelli üretimleri öne çıkaran etkinlikler ile bireysel çalışmaların yer aldığı sergiyle birlikte, bu süreçte derlenen belgeler ilk kez bir arada sunularak kamuyla buluşuyor. Devam etmekte olan proje, çeşitli kaynaklardan derlenen arşivlerin yanı sıra performanslara katılan ve katkıda bulunan kişilerle yapılan görüşmeler ışığında, söz konusu dönemde düzenlenen performansların kapsamlı bir envanterini oluşturmayı ve Türkiye’de performans üzerine yürütülen araştırmalar için kalıcı bir referans kaynağı olmayı amaçlıyor.

Türkiye’de performans sanatı odaklı bu araştırmanın birer çıktısı niteliğindeki Sahnede 90’lar sergisi ve Türkiye Performans Araştırması 1984-1999 web projesi Salt’ın üyesi olduğu Avrupa müzeler konfederasyonu L’Internationale’nin Our Many Europes [Avrupalarımız] projesi kapsamında gerçekleştirilmiş; web projesi Zorlu Holding ve Zorlu PSM’nin hayata geçirdiği Digilogue desteğiyle hazırlanmıştır. Projenin, Türkiye’de düzenlenen performanslar üzerine bir literatür oluşturacak yeni bilgi ve kaynaklarla geliştirilmesi ve derinleştirilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda web sitesi, önemli yayınlardan derlenen muhtelif yazılarla düzenli olarak güncellenmeye devam edecek.

Türkiye Performans Araştırması 1984-1999 Hakkında

Türkiye’nin sanat sahnesinde “disiplinlerarası” kavramının gündeme geldiği 1990’lı yıllarda öne çıkan etkinliklerde yer alan çoğu sanatçı ve eğitmenin yolu 1984’ten 1988’e İstanbul’da faaliyet gösteren Bilsak Tiyatro Atölyesi’nden geçer. Bilsak eğitimcilerinden Beklan Algan, Ayla Algan ve Erol Keskin 1988’de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları bünyesindeki Tiyatro Araştırma Laboratuarı’nı (TAL) kurar. İngiltere’de oyunculuk öğrenimi gören ve uzun yıllar orada yaşayıp sinema, tiyatro ve televizyon alanında çalışan Hüseyin Katırcıoğlu ise, 1991’de Ya Da Tiyatro’yu kurar. 1993’te TAL’in iş birliği ve katkılarıyla gerçekleşen Truva Öyküsü isimli çalışmanın yönetmenliğini yapar. Profesyonel oyuncular ile sahne tecrübesi olmayan Assos yerel halkını birbirlerinden öğrenecekleri ortak bir çalışmaya yönlendirerek bir “kitle tiyatrosu” örneği olarak hazırlanan proje, Katırcıoğlu’nun 1995’ten vefatına kadarki süreçte genel yayın yönetmenliğini üstlendiği Assos Gösteri Sanatları Festivali’nin tohumlarını atar.

Festival, 1990’ların ikinci yarısında Çanakkale’ye bağlı Behramkale köyünün her köşesini ve Assos antik kentini bir sahneye dönüştürür. Dünyanın dört bir yanından davet edilen gruplar ile dansçı, müzisyen ve sanatçılardan üç hafta boyunca köyde konaklamaları, Behramkale havasını soluyup rüzgârını hissederek yeni üretimler ortaya koymaları istenir. Dekor, maske ve kostümler Behramkalelilerle beraber kolektif bir çabayla hazırlanır. İmece usulü çalışmaya dayalı yoğun bir hazırlık döneminin sonunda işler seyirciyle buluşur; deniz kıyısındaki iskeleden tepedeki tapınağa mezarlık, eski köprü, köy okulu dâhil olmak üzere tüm Behramkale köyü bir oyun alanına dönüşür. 1995’ten 1997’ye her yıl sonbahar aylarında düzenlenen festival, kurucu ekip yeni bir yapılanma hedeflediği için 1998’de gerçekleşmez. Sadece iki oyunun sahnelendiği ve Katırcıoğlu’nun vefat ettiği 1999 ise festivalin son yılı olur.

1984’te Bilsak Tiyatro Atölyesi’nin kuruluşundan 1999’da Assos Gösteri Sanatları Festivali’nin genel yayın yönetmeni Hüseyin Katırcıoğlu’nun vefatına kadarki süreçte düzenlenen performanslara odaklanan web projesini incelemek için: performansarsivi.org